[ Pobierz całość w formacie PDF ]
w rólnictwie być powiadają , owi zbyt dokładnie
o niem rozprawiający , ale jak najmniej się niem
zajmujący. Twierdzą bowiem, iż zamierzający być 2
rólnikiem jak należy, najprzód naturę ziemi poznać
powinien. Słusznie przecież, rzekłem, to twierdzą:
kto bowiem nie wie, co ziemia może wydać, nie
będzie, mniemam, też wiedział, ani co siać ani co
sadzić na niej powinien. Wszakżeć, mówił Ischo - 3
mach, i po cudzej ziemi wolno to poznać, co wsta-
61
nie jest rodzić a co nie, widząc jej płody i drzewa.
Skoro wżdy pozna to ktoś, nie nada się już wal -
czyć z bóstwem : nie to bowiem siejąc i sadząc
czegoby sam potrzebował, zyszcze płody, ale raczej
to, co ziemia rada rodzi i wychowuje. Kiedy zaś 4
dla niedbalstwa dzierżących niezdolną jest okazać
swoją siłę, lepszej się częstokroć dowiedzieć można
prawdy od roli przyległej, jak od samegoż sąsiada.
I odłogiem leżąca ziemia objawia swoje przymioty: 5
płodząca bowiem bujne dzikie rośliny, zdolną jest
uprawiona, wydać bujnie i szlachetne. Naturę więc
ziemi w ten sposób nawet nie bardzo doświadczeni
w rólnictwie poznać zdołają . Otóż, ozwałem się, 6
Ischomachu, zdaje mi się iż co do tego dostate -
cznej nabrałem odwagi, jako nie należy stronić od
rólnictwa z obawy , iż się nie pozna przymiotów
ziemi . Bo i przypomniałem sobie , dodałem , co 7
czynią rybacy , którzy jako pracujący w morzu
ani zatrzymują się dla przypatrzenia ani wolno
kroczą, lecz chyżo mimo niw przebiegając, jednak
kiedy zobaczą zboża na polach nie wahają się wy -
dawać swe zdania, która ziemia jest dobra, która
zła, ale owszem tę ganią tę chwalą. I rzeczywi -
ście dostrzegam, że po największej części to samo
powiadają o dobrej roli co istotni znawcy. Odkąd 8
więc , mówił , chcesz Sokratesie , abym ci zaczął
przypominać sprawy rolnicze? gdyż wiem, iż bar -
dzo wiele ich umiejącemu powiadać (ci) będę, jak
ziemię uprawiać należy. To, rzekłem, Ischomachu, 9
najprzódbym chętnie poznał, boć to przyjaciela mą -
drości najbardziej obchodzi, jakto, gdybym zechciał,
obrabiając ziemię, najwięcejbym zebrał jęczmienia,
62
najwięcej pszenicy. Alboż nie wiesz tego, że pod
siew należy ugór przysposobić ? Wiem to, odpo -
wiedziałem . Gdybyśmy tedy , rzekł , zaczęli orać 11
rolę w zimie ? Ależ mielibyśmy błoto , rzekłem .
Więc sądzisz, że trzeba to czynić latem? Wtenczas,
odparłem, za twardą znowu do poruszenia jarzmu.
Podobno zatem, rzekł, na wiosnę rozpocząć trzeba 12
będzie tę pracę. Albowiem, powiedziałem, poru -
szona wtenczas pono najłatwiej się rozpuszcza.
I trawę , Sokratesie , dodał, wtedy odwróconą czy -
nić będzie trzeba mierzwą dla roli , ale nasienia
traw nie wrzucać, tak iżby pieniły. Mniemam bo - 13
wiem, że i o tem się można przekonać, iż, jeżeli
nowa ziemia ma dobrą zostać, powinna oczyszczoną
być z zielska, i jak najbardziej osuszoną na słońcu.
Zupełnie, rzekłem, sądzę iż to tak się dziać po -
winno. To przecież, rzecze, czy myślisz, że w inny 14
jaki sposób prędzej nastąpić może, jak kiedy ktoś
latem rolę jak najwięcej odwracać będzie? Wszakże
powiedziałem , wiem dokładnie , iż nigdy zielsko
więcej na powierzchnią się nie wyważa i niewię -
dnie na skwarze i wraz ziemia nie osycha na słońcu,
jak kiedy ją ktoś w środku lata i w środku dnia
pługiem rozruszy . Gdy zaś ludzie niekiedy kopa - 15
niem przyrządzają ugór, powiedział, czyż nie wpada
w oczy, że i ci powinni osobno kłaść ziemię i ziel -
sko? I jeszcze, dodałem, to zielsko zrzucać (powinni),
aby uwiędło na powierzchni , ziemię zaś od dołu
wydobywać , aby surowy jej pokład przesechł.
63
ROZDZIAA XVII
Względem ugoru widzisz, mówił, Sokratesie, 1
jak się na jedno zgadzamy . Tak jest , rzekłem .
Atoli względem pory siejby, azaliż, zapytał, inaczej
trzymasz, Sokratesie, czy też ten czas siewu uwa -
żasz za najstosowniejszy, który doświadczywszy go
wszyscy ludzie przedtem i teraz przyjęli? Gdy bo - 2
wiem nadejdzie doba jesienna, wszyscy spoglądają
ku bóstwu, kiedy zrosiwszy ziemię siać im dozwoli.
Poznali bo, rzekłem, Ischomachu, wszyscy, aby ile
w mocy nie miotać ziarna w suchą rolę, doświad -
czywszy oczywiście wielu szkód uprzednio , gdy
czynili to , zanim rozkazało bóstwo. W tem tedy, 3
rzekł Ischomach, wszyscy ludzie jednego jesteśmy
zdania . Czego bowiem bóstwo naucza , rzekłem ,
w tem zwykle tak się zgadzamy : jako wszystkim
[ Pobierz całość w formacie PDF ]