[ Pobierz całość w formacie PDF ]
W jednym i w drugim przypadku pozwolił zauważyć i stwierdzić
jest w stanie rozwijać i kształtować szacunek do regionalnego dzie
jaka jest jej kondycja (poczucie wewnętrznej spójności i odrębności,
dzictwa kulturowego, a nauczyciel potrafi przełamać bariery kodu
integracja czy zagubienie, zwÄ…tpienie, rozproszenie).
komunikacyjnego i dać podstawy do wychowania międzykulturo
Obecnie jest czas koncepcji, czyli umiejscowienia siebie w skom
wego. Odrodzony obecnie wątek podmiotowości, tożsamości kultu
plikowanym polu interakcji zachodzących w regionie zróżnicowa
rowej, własnego sprawstwa, doprowadził do odrzucenia nieuświada-
nym kulturowo, jak też i kompetencji, czyli gotowości i zdolności do
mianej roli członka zbiorowości etnicznej, regionalnej, wyznaniowej
pewnych zachowań związanych z narastaniem świadomości utrzy
i podjęcia próby świadomego wyboru przynależności grupowej. Ro
mania wspólnego dziedzictwa kulturowego.
dzima kultura staje się zródłem siły i poczucia dumy z przynależno
W związku z powyższym z jednej strony ma miejsce izolacja
ści do określonej grupy. Następuje proces akomodacji, dokonywania
i procesy etnocentryczne, z drugiej zachodzÄ… procesy asymilacyjne
przekształceń dotychczasowych schematów myślenia, czy tak jak pi
oraz integracyjne. Czy edukacja winna promować każdą z grup et
sze S. Kawula, metanoja, swoista zmiana myślenia, postępowania,
nicznych, etnograficznych, wyznaniowych, czy być środkiem asy
usposobienia16.
milacji grup mniejszościowych, subordynacji do kultury dominują
Jak wobec powyższego ma się zachować edukacja, jakie kie
cej, czy też być środkiem integracji i promowania międzykulturowej
runki i strategie promować, jeśli będziemy przez nią rozumieć ogół
edukacji17.
wpływów na jednostki i grupy ludzkie, wpływów wykorzystujących
W oparciu o badania własne na pograniczu polsko - biało
ich możliwości oraz sprzyjających takiemu ich rozwojowi, aby sta
ruskim, literaturę przedmiotu i doświadczenia zachodnie podejmę
wały się one w pełni świadomymi i twórczymi członkami wspólnoty
próbę przedstawienia możliwych strategii edukacji, które kształ
lokalnej, regionalnej, wyznaniowej, narodowej, kulturowej i global
tują się i będą rozwijały się lokalnie, w zależności od potrzeb i aspi
nej oraz były zdolne do aktywnej samorealizacji własnej, niepowta
racji jednostek i grup mniejszościowych oraz stopnia akceptacji i to
rzalnej i trwałej tożsamości i odrębności.
lerancji dla odmienności grupy dominującej:
Jak ma funkcjonować edukacja na pograniczach kultur, gdzie
- strategia "rozdzielenia" - edukacji obok siebie,
od wieków, z dziada pradziada, żyją obok siebie ludzie posługu
1 7
W kwartalniku dotyczÄ…cym edukacji, wydawanym przez UNESCO zdecy
jący się różnymi językami, uczęszczający do innych kościołów?
dowanie promuje siÄ™ kierunek integracji i multikulturowej edukacji, m. in. Raja
1 6
Roy Singh, Changing education for a changing world; Wolfgang Mitter, Multi
S. Kawula, Antynomie współczesnego wychowania - refleksje w roku 1992,
w: Stare i nowe dylematy teorii wychowania. Materiały z konferencji naukowej cultural education; Colin Irwin, Integrated education, Prospects 81, quarterly
- Toruń 1992 review of education, vol. XXII nr 1/1992
129
128
Edukacja "obok siebie" na pograniczu polsko - białoruskim wy
- strategia integracji kultur mniejszościowych poprzez subordyna-
daje się być wynikiem funkcjonujących stereotypów (polski pan,
cjÄ™ wobec kultury dominujÄ…cej,
białoruski chłop, Polak katolik), jak też braku kondycji Białoru
- strategia "tygla" - z możliwością edukacji każdej z grup we własnej
sinów w procesie nauczania języka białoruskiego. Zdominowanie
kulturze i fuzji z kulturą dominująca, przy zachowaniu elementów
szkolnictwa przez język rosyjski nie prowadzi do wypracowania wła
odrębności,
snych koncepcji, podczas gdy Polacy na Białorusi zorganizowali już
- strategia edukacji międzykulturowej z tendencją równego trak
nauczanie języka polskiego w ponad 250 miejscach.
towania i z tendencją przyznania pierwszeństwa potrzebom grup
mniej szościowy eh.
Etnocentryzm, jak wskazywałem wyżej, jest związany z tra
dycją i każda grupa broni własnych przekonań i systemu wartości,
1. Strategia "rozdzielenia" - edukacji obok siebie
pragnąc zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa. Najłatwiej kształ
tuje się w dzieciństwie i w młodości, szczególnie pod wpływem
DÅ‚uga i skomplikowana historia ziem wschodniego pogranicza
tradycji i opini środowiska. Czy etnocentryzm musimy spostrze
zaowocowała zróżnicowaniem wyznaniowym i etnicznym. Obok do
gać i wiązać z nacjonalizmem? Czy powinien być traktowany jako
minującej ludności polskiej mieszkają tu między innymi Białorusini
zródło agresji, a nie jako pierwszy etap nabywania tożsamości za
i Litwini.
korzeniającej, zakotwiczającej w ojczyznie prywatnej, kształtującej
Sądzę, że przykładem tej strategii może być funkcjonowanie Li
i nadającej podstawową strukturę systemowi wartości, stanowiąc
ceum Ogólnokształcącego w Puńsku z litewskim językiem wykłado
podstawę odbioru i indywidualnej interpretacji rzeczywistości.
wym. Stwierdzona wysoka aktywność młodzieży w życiu kultural
Uważam, że w edukacji winno być określone stałe miejsce na
nym społeczności lokalnej jest wynikiem wartościowego wychowaw
[ Pobierz całość w formacie PDF ]